|
 |
 |
|
|
12 października Co się dzieje we wnętrzu Ziemi? - procesy,
jakie zachodzą we wnętrzu Ziemi, mają bezpośredni wpływ na ukształtowanie
jej powierzchni. Procesy i mechanizmy ruchów zachodzących we wnętrzu Ziemi
opisuje teoria tektoniki płyt litosfery. Najnowocześniejsze techniki badań
geofizycznych potwierdzają istnienie i ruch tychże płyt. Nowoczesna tektonika
globalna, tłumacząca genezę łańcuchów górskich, oceanów, łuków wysp i
trzęsień Ziemi, stała się faktem, dr Aleksandra Grześkowiak, Instytut
Geologii UAM Metropolie współczesnego świata - jednym z procesów,
jakie toczą się we współczesnym świecie silnie powiązanym globalizacją,
jest metropolizacja. W procesie tym uczestniczą największe miasta świata.
Jednak status metropolii uzyskują tylko te, które wykształcą funkcje metropolitalne
i odpowiadające im struktury przestrzenne. W wykładzie przedstawiony zostanie
proces metropolizacji, cechy współczesnych metropolii oraz wybrane ich
przykłady, prof. dr hab. Jerzy Parysek, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej
i Gospodarki Przestrzennej UAM Jukatan - zmienne dzieje przyrody i ludzi - w wyniku
uderzenia bolidu w północne wybrzeża Półwyspu Jukatan blisko 65 mln lat
temu powstał krater Chicxulub. Współczesne badania jego struktur geologicznych
dostarczają nowych faktów o jego wieku i związku z masowym wymieraniem
zwierząt, w tym dinozaurów na całym świecie na pograniczu mezozoiku i
trzeciorzędu. Do lokalizacji krateru nawiązuje pierścieniowe ułożenie
cenotów - naturalnych zbiorników wody słodkiej w skałach węglanowych,
które zdeterminowały rozwój jednej z najpotężniejszych cywilizacji Ameryki
- Majów. Nadal odkrywane w dżungli i na suchych sawannach ruiny ich miast-państw
pozwalają obecnie na ustalenie przyczyn tajemniczego upadku tej wysoko
rozwiniętej cywilizacji. Ostatecznie jednak Majów pokonali Hiszpanie,
którzy założyli plantacje agaw i hacjendy w XIX w. - dziś zamieniane na
eleganckie hotele. Piaszczyste plaże Riwiery Majów i Wielka Mezoamerykańska
Rafa przyciągają turystów z całego świata mimo groźnych huraganów wędrujących
co roku nad Zatoką Meksykańską, dr Małgorzata Mazurek, dr Zbigniew Zwoliński,
Instytut Paleogeografii i Geoekologii UAM Geologiczne skutki upadku materii pozaziemskiej - asteroidy,
meteoryty i pyły pozaziemskie jako sprawcy przemian Ziemi. Asteroidy a
granice stratygraficzne, meteoryty jako sprawcy kraterów i pyły wpływające
na zmiany masy Ziemi, prof. dr hab. Wojciech Stankowski, Instytut Geologii
UAM Taki szlak przechodzi się raz w życiu - wystawa - to
zdanie zawiera w sobie całą prawdę o 59 dniach wyprawy, zorganizowanej
przez Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych Uniwersytetu im. Adama
Mickiewicza w Poznaniu i redakcję miesięcznika krajoznawczo-turystycznego
"Poznaj swój kraj" w Warszawie, a której celem było, m.in. przejście
szlakami turystycznymi południowych krańców Polski, od Przełęczy Użockiej
do Nysy Łużyckiej. Wyprawa odbyła się w lipcu i sierpniu 2002 roku. Miałem
to szczęście, że przebyłem pieszo całą, licząca 1115 km, trasę. Każdy,
szanujący siebie, turysta zabiera na wycieczkę czy wyprawę aparat fotograficzny.
To jest konieczność i to nie podlega dyskusji. Niemniej ważne jest, co
się fotografuje. Moja zasada brzmi: jak najwięcej przyrody, jak najmniej
ludzi. Przyroda jest zawsze fotogeniczna. Miałem wielki problem, aby wybrać
z ponad tysiąca wykonanych na wyprawie zdjęć, kilkadziesiąt prac, obrazujących
czas wyprawy. Postanowiłem po długim namyśle, bazując na powyższej zasadzie,
zaprezentować fotografie, których wykonanie wymagało od autora czegoś,
co nazwałbym artystycznym smakiem, który zawiera w sobie takie elementy
jak: oryginalność tematu, poprawną kompozycję, odpowiednie naturalne oświetlenie.
Istotne jest też, aby zdjęcie wykonać tradycyjną lustrzanką małoobrazkową,
nie używając filtrów, osłony przeciwsłonecznej i statywu. Mam nadzieję,
że wybrane prace znajdą zrozumienie i uznanie wśród widzów. Cała wyprawa
była zaklęta i przerażająco bogata w różnorodne doznania. Niech wspomnienie
o niej trwa ciągle w uczestnikach i organizatorach tego przedsięwzięcia,
a także wśród miłośników gór. Temu ma także służyć promocja książki o
wyprawie, ale nie tylko o niej. Dopóki będą trwały góry będą istnieli
turyści górscy, a życie będzie ciekawsze. Istnieć by realizować swoje
górskie marzenia. Czy to nie jest piękne?, mgr Wojciech Rosik, Instytut
Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego UAM 13 października Geoarcheologia - zastosowanie nauk o Ziemi do badań archeologicznych
- celem wystąpienia jest przedstawienie możliwości zastosowania różnorodnych
metod badawczych, np. sedymentologiczne, geomorfologiczne, mineralogiczne,
geochemiczne, geofizyczne i in., do badań stanowisk archeologicznych oraz
wynikających z tych działań wniosków, dr Iwona Hildebrandt-Redke, Instytut
Paleogeografii i Geoekologii UAM Jeziora archiwami wiedzy o przeszłości - do identyfikacji
długookresowych tendencji zmian środowiska przyrodniczego nie wystarczą
dane pochodzące z bezpośrednich obserwacji, których najdłuższe serie obejmują
150-200 lat. Odtwarzanie stanu środowiska przyrodniczego w bardziej odległej
przeszłości możliwe jest, m.in. dzięki badaniom osadów jeziornych, w których
zmiany klimatu oraz różne formy działalności ludzkiej (np. wyrąb lasów,
rozwój rolnictwa i przemysłu) zapisują się w cechach fizycznych, chemicznych
czy składzie kopalnej flory i fauny. Nie wszystkie zbiorniki jeziorne
nadają się do badań paleogeograficznych w jednakowym stopniu. Generalnie
największą ilość informacji uzyskuje się z tzw. jezior amplifikacyjnych,
odznaczających się małą powierzchnią w stosunku do obszaru zlewni, bezodpływowych
i jednocześnie mających osady o dużej miąższości. Mogą one występować
w różnych strefach klimatycznych i dostarczają danych o dużej rozdzielczości,
często sięgających dziesiątki tysięcy lat wstecz. Rekonstrukcje elementów
środowiska przyrodniczego mogą mieć charakter ilościowy bądź jakościowy.
Ze znaczną dokładnością można określić np. wiek osadów, temperaturę powietrza
w przeszłości czy dawne zasolenie wód jeziornych. Z kolei, analiza pyłkowa
i roślinnych szczątków makroskopowych umożliwiają uzyskanie obrazu zmian
szaty roślinnej oraz dokumentują obecność człowieka i różne fazy jego
działalności rolniczej. Możliwe jest zatem stwierdzenie, czy w bezpośrednim
sąsiedztwie jeziora znajdowały się osiedla ludzkie, czy też ustalenie
jakie rośliny dominowały w uprawach. Duże możliwości interpretacyjne posiadają
również metody geochemiczne. Stosunek Fe do Mn w osadach informuje o wahaniach
zawartości wolnego tlenu w wodzie jeziora (a zatem pośrednio może świadczyć
o dynamice wód, stopniu eutrofizacji czy skażeniu zbiornika), wysokie
koncentracje Pb, Cr, Cu, Cd są wskaźnikami działalności przemysłowej,
wreszcie pierwiastki promieniotwórcze (np. U, Cs) dostają się do jezior
w efekcie wybuchów jądrowych. Należy podkreślić, że rekonstrukcje zmian
środowiska przyrodniczego w długich skalach czasowych mają nie tylko znaczenie
poznawcze, ale są bardzo istotne dla wiedzy o jego przyszłości i stopniu
przekształcenia przez człowieka, dr Michał Woszczyk, Instytut Paleogeografii
i Geoekologii UAM Czy sygnalizacje świetlne mogą być inteligentne? - w
referacie zaprezentowane zostaną założenia działania sygnalizacji świetlnych
i ich reakcje na warunki ruchowe. Omówione zostaną typy detekcji uczestników
ruchu, poszczególne rodzaje sygnalizacji oraz systemy sterowania ruchem
w skali całego miasta. Pokazane zostaną możliwości poprawy warunków ruchu
transportu publicznego dzięki zastosowaniu priorytetów na sygnalizacjach
świetlnych oraz wpływ programu priorytetowego na innych użytkowników.
Szczególny nacisk położony zostanie na korzyści i zagrożenia wynikające
z stosowania "inteligentnych" sygnalizacji świetlnych, mgr Michał
Beim, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej UAM, dr inż. Jeremi Rychlewski,
Instytut Inżynierii Lądowej PP Czy antropogeniczny efekt cieplarniany trwa od tysięcy lat?
- istnieje ugruntowana opinia, że człowiek w sposób znaczący zaczął przekształcać
środowisko przyrodnicze w skali całej Ziemi od momentu rewolucji przemysłowej,
tzn. od 150-200 lat. Jednym z ważnych argumentów przeciwników koncepcji
antropogenicznego ocieplenia klimatu jest fakt, że w czasie ostatniego
tysiąca lat zachodziły fluktuacje klimatyczne znacznie intensywniejsze
niż te, które obserwujemy aktualnie, a człowiek nie mógł mieć na nie żadnego
wpływu. Duże więc zamieszanie w środowisku paleoklimatologów wywołała
opublikowana dwa lata temu koncepcja W.F. Ruddimana, że antropogeniczny
efekt cieplarniany został zapoczątkowany ok. 8 tys. lat temu - u zarania
ery rolnictwa. Dobrze udokumentowana hipoteza Ruddimana, oprócz wyjaśnienia
przyczyn i przebiegu szeregu zjawisk obejmuje, m. in. stwierdzenie, że
działalność człowieka już parę tysięcy lat temu uniemożliwiła powstanie
nowego zlodowacenia kontynentalnego. W ogniu ostrych polemik hipoteza
wczesnego antropogenicznego efektu cieplarnianego trzyma się na razie
dobrze, dr Alfred Stach, Instytut Paleogeografii i Geoekologii UAM Poznańskie wyprawy polarne - wystawa - od blisko trzydziestu
lat przez poznańskie środowisko naukowe organizowane są wyprawy polarne.
Koncentrują się one głównie w rejonie Archipelagu Svaldard w Arktyce i
Wyspie Króla Jerzego w Antarktyce. Badania są prowadzone głównie przez
środowisko geografów i geologów we współpracy z działaczami instytucji
krajowych i zagranicznych. Wystawa prezentuje piękno polarnych krajobrazów
udokumentowane podczas ostatniej wyprawy w rejon Zatoki Petunia na Wyspie
Spitsbergen w Archipelagu Svaldard, dr G. Rachlewicz, dr Z. Zwoliński,
Instytut Paleogeografii i Geoekologii UAM, dr W. Szczuciński, Instytut
Geologii UAM, studenci WNGiG: Agnieszka Zapatoczna, Marlena Makowska,
Mateusz Strzelecki Recesja czy awans lodowców na biegunach? - w oparciu
o wybrane lodowce z okolic bieguna północnego i południowego zostaną omówione
tendencje ich ruchu oraz jego skutki dla środowiska przyrodniczego i działalności
człowieka. Lodowce w regionach polarnych są czułymi wskaźnikami zmian
klimatycznych na całym świecie. Z jednej strony obserwować można szybkie
wycofywanie się jednych lodowców, podczas gdy inne zajmują coraz to nowe
powierzchnie lądowe i oceaniczne. Czy zatem istnieje przewaga jednej z
tych tendencji? Czy może lodowce polarne pozostają w równowadze? Na te
i inne pytania odpowiedzi będziemy szukać w dorobku polskich ekspedycji
polarnych na obszarach Arktyki i Antarktyki. Zbliża się Międzynarodowy
Rok Polarny 2007/2008 i Ty również możesz mieć w nim swój udział, prof.
dr hab. Andrzej Kostrzewski, dr Zbigniew Zwoliński, Instytut Paleogeografii
i Geoekologii UAM 14 października Kanion Kolorado - pełen emocji, ekscytacji i euforii
- największy i najpopularniejszy cud przyrody nieożywionej na świecie
corocznie fascynuje ponad 5 milionów turystów. Tym razem fascynacje będą
również udziałem słuchaczy festiwalu. Ekscytująca historia geologiczna
kanionu i mieszkających tam cywilizacji Indian, wzbudzające nieprawdopodobne
emocje spływy pontonami, loty samolotami i helikopterami, euforia widoków
z dna kanionu i z kosmosu oraz barw w ciągu dnia i roku - to dopiero początek
niesamowitej przygody z Wielkim Kanionem Kolorado. W każdym wymiarze i
w każdej chwili Kanion jest najbardziej spektakularnym obiektem geograficznym
na kuli ziemskiej, dr Zbigniew Zwoliński, Instytut Paleogeografii i Geoekologii
UAM Nowe spojrzenie na zmienność przestrzenną opadów w Polsce
- znajomość przestrzennego rozkładu opadów atmosferycznych w różnych skalach
czasowych ma olbrzymie znaczenie poznawcze i praktyczne. Z jednej strony
dotyczy to różnych aspektów gospodarki wodnej, rolnictwa, leśnictwa, turystyki
i rekreacji. Z drugiej zaś przestrzenna zmienność opadów wpływa na rozmieszczenie
poszczególnych gatunków i zbiorowisk flory i fauny, właściwości i zróżnicowanie
typologiczne gleb, geomorfologiczne procesy stokowe i fluwialne itp. Dane
opadowe są w chwili obecnej szczególnie cenne jeśli mają charakter cyfrowy,
o wysokiej rozdzielczości przestrzennej, i jeśli są uzupełnione ilościowymi
ocenami ich jakości (dokładności). Klasyczne opracowania zmienności opadów
atmosferycznych w skali całego kraju wykonywane były manualnie, i wykorzystywały
tylko niewielką część dostępnego zbioru danych opadowych. W trakcie wykładu
przedstawione zostaną wyniki nowej analizy danych pluwiometrycznych z
Polski i krajów sąsiednich wykonane w całości metodami GIS. Oprócz uzyskania
obrazu zmienności przestrzennej opadów o nieosiąganej wcześniej rozdzielczości,
zidentyfikowano także nieznane do tej pory mechanizmy tworzenia się pola
opadów na terenie naszego kraju, dr Alfred Stach, Instytut Paleogeografii
i Geoekologii UAM Po tsunami - tragiczna w skutkach fala tsunami z 26
grudnia 2004 roku wywołała ogólnoświatową akcję pomocy dla regionów dotkniętych
kataklizmem. W ramach tej inicjatywy uniwersytet im. Adama Mickiewicza
wysłał do Tajlandii grupę badawczą, której zadaniem była inwentaryzacja
i ocena skutków fali dla środowiska (ocena erozji, skażeń, zniszczeń)
oraz określenie potencjalnie zagrożonych obszarów. Zebrany materiał został
opracowany przez pracowników kilku wydziałów. Prezentacja pokazuje, jakie
skutki krótko- i długofalowe może mieć dla ludzi i ich środowiska fala
tsunami. Pokazany zostanie również film w reżyserii Marcina Aziukiewicza,
dokumentujący efekty tsunami oraz pracę poznańskich naukowców, dr Witold
Szczucuński, Instytut Geologii UAM, dr Grzegorz Rachlewicz, Instytut Paleogeografii
i Geoekologii UAM Globalizacja działalności gospodarczej i jej konsekwencje
- wykład przedstawia najważniejsze czynniki kształtujące proces globalizacji
współczesnej gospodarki. Szczególną uwagę zwraca na rolę wielonarodowych
korporacji w tym procesie oraz korzyści i zagrożenia związane z globalizacją
gospodarki Polski, prof. UAM dr hab. Tadeusz Stryjakiewicz, Instytut Geografii
Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM 15 października Tajemnica Meteorytu Morasko - projekcja filmu (film
zrealizowany w Studiu Filmowym Wydziału Fizyki UAM reż. Marcin Aziukiewicz),
czas: 20 min. + wycieczka
|
||
 |
 |
 |
 |
||
